Lekcja z edukacji medialnej

 Media - jak bronić się przed negatywną informacją pochodzącą z mediów.

 Zadajmy sobie to pytanie: Jak informacja negatywna wpływa na samopoczucie odbiorcy i jego nastawienie do drugiego człowieka?

1. Cele lekcji.
2. Ukazanie pozytywnego i negatywnego wpływu mediów na życie człowieka.
3. Uświadomienie roli i funkcji mediów.
4. Kształtowanie umiejętności krytycznej analizy i oceny przekazów medialnych.
5. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania niebezpieczeństw płynących z kontaktu z negatywną informacją medialną.
6. Dostarczenie wskazówek, jak radzić sobie z negatywnym wpływem informacji odbieranych z mediów.

Wprowadzenie do tematyki lekcji.

Aktualnie jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju mediów (możemy nawet mówić o „rewolucji medialnej”) – zwłaszcza elektronicznych: TV, Internet, telefonia komórkowa itd. Szczególnie łatwo zaobserwować ten proces na przykładzie telewizji: kolor, wyostrzenie przekazu, zwiększenie ilości kanałów, zaistnienie telewizji satelitarnej i cyfrowej. Podobny dynamizm daje się zauważyć na rynku prasy – nastąpił burzliwy rozwój oferty (nowe tytuły, nowe formy kolportażu). Pojawiły się wielobarwne pisma o silnie ekspresywnej szacie graficznej. Również dynamicznie ewoluuje Internet - „najmłodszy członek rodziny medialnej”. Tu także pojawiają się nowe komunikatory, strony i portale społecznościowe: GG, Twitter, Facebook, Nasza Klasa, You Toube. Nastąpił gwałtowny rozwój blogów, forów dyskusyjnych. Wydaje się, że proces ten zdaje się nie mieć końca. Już wkrótce, dzięki połączeniu telewizji cyfrowej z Internetem, będziemy użytkownikami „telewizji na życzenie”, w której widz stanie się aktywnym twórcą ramówki programowej.

Wydaje się, że człowiek XXI wieku skazany jest na media, że nie sposób nie korzystać z dobrodziejstw coraz bardziej dynamicznej komunikacji medialnej. Jest to ważne również dlatego, że media – stanowiąc „czwartą władzę” – uczestniczą w procesie socjalizacji, to znaczy stanowią część środowiska wychowawczego i opiniotwórczego.

1. Z jakich mediów korzystacie najczęściej? 

Proszę przeanalizować podane przykłady w odniesieniu do swojej osoby.
- czytam a właściwie przeglądam kolorowe periodyki lub tabloidy, - surfuję w sieci,
- używam komunikatorów
- odwiedzam strony internetowe,
- gram na komputerze,
- oglądam filmy
- wysyłam esemesy itd.

Czy wasze odpowiedzi, potwierdzają tezę, że media są ważnym środkiem komunikacji i narzędziem rozrywki?

2. Spróbujcie określić, jakie funkcje spełniają media? 

Przykładowe odpowiedzi - przeanalizujcie je.
- edukacyjna (na przykład platformy e-learningowe, portale edukacyjne),
- informacyjna (realizują potrzebę i prawo człowieka do przekazywania i pozyskiwania informacji na różne tematy),
- rozrywkowa (wypełniają wolny czas, którego mamy coraz więcej)
- integrująca (komunikowanie i kontaktowanie sie między sobą ludzi, wspólne rozwiązywanie problemów, propagowanie rozmaitych inicjatyw społecznych, itd.)

Negatywne oddziaływania Medów - proszę przeczytać.

Media są wykorzystywane, jak widać, w wielu celach pozytywnych, ale mogą też być wykorzystywane niewłaściwie, negatywnie oddziaływać na odbiorcę i/lub użytkownika, zwłaszcza „niewyrobionego” czyli młodego: nastolatka i dziecko. Człowiek może stać się obiektem manipulacji, czyli nieuczciwej perswazji, media mogą dostarczać demoralizujących treści lub negatywnie oddziaływać na emocje - budzić agresję, prowadzić do obojętności, dostarczać fałszywych wzorców lub kreować przekłamane autorytety, a przede wszystkim „bombardować” odbiorców tysiącami negatywnych informacji. Ważnym czynnikiem, który – jak się wydaje – ma kapitalny wpływ na ten aspekt oddziaływania mediów, jest komercjalizacja. Jest to czynnik wpływający na zaniżanie poziomu przekazu medialnego. Komunikat musi się bowiem sprzedać czyli trafić do jak najszerszej publiczności. Odbiorca i użytkownik mediów staje się klientem a przekaz (informacja) towarem. Badanie poziomu oglądalności czy ilości wejść na strony internetowe staje się kryterium wartości przekazu medialnego. Produkt medialny, który musi się sprzedać, staje się coraz mniej inteligentny i pozbawiony treści „głębszych”, za to sensacyjny i „na czasie” – ciągle aktualny, nasycony emocjami.

Zatem przekaz medialny przypomina „agresywny plakat” –zawierający obraz opatrzony krótkim tekstem – objaśnieniem i komentarzem. Komunikat jest formułowany w zredukowanym i uproszczonym języku. Wprowadzanie słów typu: „super”, „odlotowy”, „czadowy”, „energetyczny”, „magiczny”, „kultowy” – ma go uczynić „z góry” atrakcyjnym. Wyrazy te z powodu nadfrekwencji stają się tak zwanymi workami semantycznymi, do których wszystko można wrzucić. Cywilizacja obrazkowa nie wymaga od odbiorcy myślenia, nie prowokuje wysiłku intelektualnego, jest tylko promocją wygody i lenistwa. To rodzi powierzchowność w myśleniu i brak krytycyzmu u odbiorcy.

Instytut Monitorowania Mediów stawia diagnozę: „media ścigają się w negatywizowaniu ludzi i zjawisk”. 20 % przekazu jest zdominowane przez politykę (dotyczy to informacji i publicystyki), a przekazywaniu informacji towarzyszą emocje. Język komunikatów medialnych jest coraz bardziej nasycony negatywnymi emocjami (utarł się slogan „język nienawiści”- hate).

3. Spróbujcie odpowiedzieć na pytanie: W jaki sposób negatywna informacja płynąca z mediów może wpływać na odbiorcę?

Przykładowe odpowiedzi-proszę przeanalizować w odniesieniu do swojej osoby.

- fałszowanie obrazu rzeczywistości

- manipulowanie opinią społeczną

- prowokowanie zachowań agresywnych (agresja fizyczna i słowna)

- kreowanie postaw braku empatii, znieczulicy,
- brak reakcji na przemoc,
- mniejsza wrażliwość na ból i cierpienie
- kult przemocy i agresji
- barbaryzacja i wulgaryzacja języka
- frustracja i lęk, niezadowolenie z życia
- uzależnienia (na przykład siecioholizm, telemaniactwo)
- opóźnienie lub spowolnienie rozwoju emocjonalnego
- brak umiejętności czytania ze zrozumieniem
- brak empatii dla ofiary przemocy
- potrzeba naśladowania negatywnych wzorów

4. Jak zatem korzystać z mass mediów (bo chcemy, możemy, a nawet powinniśmy z nich korzystać)? Jak bronić się przed negatywnymi informacjami płynącymi z mediów?

Przykładowe odpowiedzi:

- proszę zastanowić się nad odpowiedziami i zadać sobie powyższe pytanie.
- krytycznie i selektywnie wybierać
- nie traktować jednego medium jak absolutnego i ostatecznego autorytetu,

- konfrontować ze sobą różne przekazy różnych mediów
- wartościować przekaz (komunikat) medialny

- racjonalnie, z umiarem, by nie uzależnić się, korzystać z mediów - używać wyłącznika i żyć ekologicznie – oszczędzać energię

- świadomie kształtować postawy asertywne wobec mediów

- aktywne korzystać z różnych źródeł informacji

- kontrolować czas użytkowania mediów

- tworzyć własne przekazy

- wspólne korzystać z mediów (na przykład dziecko z rodzicem)

- wartościować i weryfikować informacje płynące z mediów (refleksyjne odbieranie treści)
- obserwować świat i nie tracić kontaktu z rzeczywistością
- promocja czytania
- promować postawy antykonsumpcyjne

Podsumowanie.

Zachodzi konieczność edukacji medialnej i wypracowania postaw umiejętnego korzystania z mediów. To, czy media będą miały pozytywny czy negatywny wpływ na odbiorcę, zależy przede wszystkim od nas samych, od  dojrzałości, świadomości i aktywności.

S.Dąbroś