Kalendarium wydarzeń z dziejów  Szczucina

Marek Jachym 6 stycznia 2025

            Panuje powszechne przekonanie, że historia lokalna jest ważnym obszarem poznawania przeszłości. Pozwala nam odtworzyć wygląd, sposób życia oraz osiągnięcia naszych przodków. Tym samym tworzy  się więź emocjonalna z  regionalnymi wydarzeniami.  Uczestnik  lokalnej  sztafety pokoleń  ukształtowany przez kolejne generacje naszych poprzedników może historię lokalną badać lub być tylko jej „odbiorcą”. Z oczywistych względów tych pierwszych jest niewielka liczba.

            Tak się szczęśliwie złożyło, że w ostatnich latach powstało szereg  opracowań o dziejach Szczucina  napisanych przez badaczy  miejscowej  historii  związanych  z naszą społecznością. Były to opracowania Marii Olgi Urszuli Gadziały, ks. Józefa Giery,  Krzysztofa Struziaka. Opracowania tutejszych   historyków przyczyniły się do budowania wspólnoty lokalnej tak ważnej w momencie zbliżającego się jubileuszu „700 lat Szczucina”.

            Zamysłem autora kalendarza było zebranie podstawowych faktów mających wpływ na dzieje naszej miejscowości. Zaprezentowany kalendarz ma też  uzmysłowić czytelnikowi, że on sam  może stać się badaczem lokalnych  dziejów. Zapewne znajdą się osoby mające wiedzę, które pomogą jeszcze rozbudować kalendarz. Proszę o przesyłanie informacji wraz ze źródłem na adres mj@pceikz.

XIV wiek

1326•pierwsza historyczna wzmianka w spisach świętopietrza o parafii Szczucin

1356•Mikołaj Smogorzewski sprzedał swoją część Szczucina Klemensowi z Morska,   protoplaście  Pacanowskich

XV wiek

1419• Florian z Pacanowa dziedziczy Szczucin 

XVI wiek

1550•Jakub Przyłuski  dzierżawi dobra  szczucińskie, w 1551 w szczucińskim dworze zakłada drukarnię •lata 80. XVI w. - właścicielem Szczucina zostaje Melchior Stradomski herbu Prus-Turzyna

1596•pierwsze informacje o drewnianym kościele w Szczucinie

XVII wiek

1618•na „morowe powietrze” zmarła Magdalena Stradomska

1647•budowa kościoła wotywnego na „Podkościółku”  za proboszczowania ks. Adama Miklaszewskiego

1660•początek budowy obecnego kościoła za proboszczowania ks. Adama Miklaszewskiego, dalsze prace ks. Seweryn Miklaszewski

1683•zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem – powstanie figurki św. Marka w 1684r.

XVIII wiek

1734•konsekracja kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny

1745•liczne lokacje miast w Polsce w XVIII w. – Szczucin  w źródłach występuje jako miasto prywatne założone na prawie magdeburskim

1749•powódź w Szczucinie

1772 •I rozbiór Polski – Szczucin zostaje włączony do zaboru austriackiego •uroczyste przeniesienie obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem do kościoła parafialnego

1779•decyzją Małachowskich dobra szczucińskie kupuje Stanisław Chwalibóg herbu Strzemię

1795•pożar kościoła w Szczucinie

XIX wiek

1815•utworzenie w Szczucinie Urzędu Celnego

1846•rabacja krakowska- napady chłopów na okoliczne dwory wokół Szczucina•początek budowy drogi bitej Tarnów – Szczucin. Droga budowana etapami ukończona w 1877 r.

1854•szkoła parafialna została  przejęta przez władze świeckie

1855•kolejna reorganizacja podziału Galicji; Szczucin w powiecie dąbrowskim ( wcześniej w cyrkule tarnowskim)•hr. Helena Husarzewska herbu Prus i Sas przejmuje dobra szczucińskie

1856•Żydzi stanowią prawie 50% populacji osady

1863•Powstanie Styczniowe •20 czerwca nieudana przeprawa oddziału mjra Dunajewskiego z Ziemi Tarnowskiej do Królestwa w okolicach Szczucina•26 czerwca uroczyste nabożeństwo w kościele poświęcone zabitym powstańcom

1864-1873•rozbudowa kościoła za proboszczowania ks. Jana Tabaczyńskiego

1874•powstaje jednoklasowa szkoła ludowa

1877•budowa neogotyckiej  kaplicy grobowej  Boguszów na cmentarzu parafialnym

1885•10 lipca staraniem burmistrza Karola Rudnickiego powstaje Ochotnicza Staż Pożarna

1888•początek licznych  pożarów  w Szczucinie

1873•epidemia cholery

1891•oddanie do użytku szkoły powszechnej przy ulicy Husarzewskich

1892 •dobra szczucińskie przejmuje Eleonora z Husarzewskich, która poślubiła  księcia Andrzeja  Lubomirskiego

1900•burmistrz Rudnicki przyczynił się do powstania figurki przy ulicy Husarzewskich  (dz. ul. Wolności)•założenie „Spółki Oszczędności i Pożyczek” w Szczucinie

XX wiek

1904•z  inicjatywy ks. proboszcza Tomasza Łączewskiego odbyła uroczysta msza św. za poległych powstańców z 1863, zainicjowała zbiórkę na nagrobek mjra E. Dunajewskiego

1900-1905•rozbudowa kościoła za proboszczowania ks. Tomasza Łączewskiego (dobudowa dwóch naw bocznych)

1906•15 października otwarto komunikację  kolejową  na trasie Tarnów – Szczucin

1908•za proboszczowania ks. Tomasza Łączewskiego wykonano polichromię kościoła w duchu epoki Młodej Polski•powstała orkiestra dęta

1912•pożar północnej części rynku

1913•budowa budynku Kasy Oszczędnościowej (ul. Rudnickiego) 

1914 •budowa drewnianego mostu przez władze austriackie •w  połowie września I pułk Legionów Polskich pod dowództwem  J. Piłsudskiego przebywa w Szczucinie

1918 •rozpad państw zaborczych – uroczystość połączenia Galicji z Kongresówką na  moście   w Szczucinie

1923-1925•budowa drewnianego mostu na Wiśle

1926 •utworzenie na moście linii kolei wąskotorowej Szczucin - Jędrzejów

1932•w  II Rzeczpospolitej trwa „Wielki Kryzys”•16 marca  w Szczucinie dochodzi do rozruchów antyżydowskich•25 czerwca  ludność chłopska organizuje pochód na Szczucin 

1933•w  II Rzeczpospolitej przeprowadzono reformę samorządu terytorialnego, Szczucin od 1934r.  traktowany jest jako wieś •strajk robotników w folwarku szczucińskim

1934•powódź w Szczucinie (922 cm wysokość słupa wody)• powstaje przy Szkole Powszechnej w Szczucinie Dokształcająca Szkoła Zawodowa

1937•w sierpniu w Szczucinie odbył się masowy strajk chłopski •przystąpienie do budowy kamiennych filarów do żelaznego mostu•wybudowanie dla potrzeb Akcji Katolickiej domu parafialnego

1939•II wojna światowa •10 września wojska niemieckie zajęły Szczucin•12 września zbrodnia dokonana przez Niemców w szkole podstawowej, zginęło ok. 100 osób

1941•23/24 lutego (marca?) sabotaż na placu kolejowym w Szczucinie •05 kwietnia  obława gestapowców w Szczucinie, zatrzymano 72 osoby•07 kwietnia  kolejna obława, aresztowanie 16 osób•17 lipca  kolejne aresztowania w Szczucinie i Maniowie

1942•16-17 marca  eksterminacja ludności żydowskiej w Szczucinie •latem  odbył się przemarsz Żydów z województwa kieleckiego do stacji kolejowej w Szczucinie

1943•18 grudnia placówka „Stanisława” przejęła zrzut z alianckiego  samolotu Halifaks JD-319 w okolicach Lubasza i Skrzynki

1944•w drugiej dekadzie maja sekcja pod dowództwem Ignacego Łazarza ps. Lot” z placówki „Malwina” wykonała wyrok  na ulicy wiodącej ze stacji do rynku w Szczucinie na osobie współpracującej z okupantem •08 czerwca oddział „Jędrusiów” zorganizował skuteczną akcję na Szczucin •w lipcu wieczorem grupa uderzeniowa z placówki Malwina przeprowadziła akcję sabotażową w centrum Szczucina •28 lipca w leśniczówce koło Bolesławia AK zorganizowało zgrupowanie oddziałów, które z terenu Powiśla miały brać udział w akcji „Burza”, W akcji tej brali     udział żołnierze z placówki „Stanisława” •16/17 października żołnierze placówki : Stanisława” uratowali dwóch  lotników z Liberatora KH -152 „F zestrzelonych nad Czarkówką •spalenie drewnianego mostu przez Niemców

1945•w styczniu rusza ofensywa Armii Czerwonej •16 stycznia Niemcy opuszczają zniszczony Szczucin•11 marca  Gminna Rada Narodowa podjęła decyzję rozparcelowania dworów w Szczucinie i Lubaszu (ustawa PKWN z 06.09 1944 r.) • 09/10 maja  odbicie przez kilka placówek ( w tym „Stanisława”) więźniów PUBP w Dąbrowie Tarnowskiej •Jan Rutyna organizuje naukę w Dokształcającej Szkole Zawodowej • reaktywowanie Koedukacyjnej Szkoły Handlowej  w Bukowcu (od 1946    Koedukacyjne Gimnazjum Spółdzielczo-Handlowe

1946•03 maja  uroczysty pochód 3 Maja na trasie Radwan – Szczucin •21 października przywrócenie do użytku linii klejowej relacji Tarnów – Szczucin

1947 (?)•utworzenie Publicznej Biblioteki  Gromadzkiej

1948•początek działalności Ludowego Zespołu Sportowego w Szczucinie •powołano komitet budowy szkoły podstawowej

1950•Ministerstwo Administracji Publicznej w Warszawie zaliczyło Szczucin w poczet wsi •utworzenie Państwowego Ośrodka  Maszynowego (POM) w Lubaszu

1952•ukończenie mostu żelaznego przez firmę „Mostostal”

1954•w listopadzie został oddany do użytku nowy budynek szkoły podstawowej

1957•17 listopada  odsłonięcie pomnika przy ul Wolności

1959•utworzenie Zakładu Wyrobów Azbestowo-Cementowych (ZWAC) w Szczucinie

1960•powódź w Szczucinie (933 cm wysokość słupa wody)

1967•rozpoczęcie nauki w nowym budynku Zasadniczej Szkoły Zawodowej(ZSZ)

1969•zakończenie budowy warsztatów szkolnych •nadanie ZSZ imienia XXV-lecia PRL•Szkoła Podstawowa  otrzymała imię Adama Mickiewicza

1970•utworzenie Filii Krakowskich Zakładów Elektronicznych  „Telpod” w Szczucinie

1971• przekazanie Ośrodka Zdrowia w Szczucinie

1973•pierwsza matura w Szczucinie •Urząd Pocztowy w Szczucinie otrzymał budynek przy ul Piłsudskiego

1975•zakończenie budowy remizy OSP przy ul. Kościuszki •Szczucin wchodzi w skład woj. tarnowskiego na podstawie ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym •przekazanie przedszkola przy ul Rudnickiego

1978•zamknięcie linii kolei wąskotorowej na żelaznym  moście

1982/3•powstaje Muzeum  Drogownictwa

1990•decyzja Rady Pedagogicznej ZSZ o rezygnacji szkoły z imienia XXV-lecia PRL

1992•12 lutego nastąpiła zmiana nazwy ZWAC na „Eternit”- polsko-austriacka sp. z o.o.  w Szczucinie

1993•oddanie do użytku nowego „skrzydła” Szkoły Podstawowej w Szczucinie

1996•odsłonięcie „Kwatery Pamięci Narodowej”

1997•zagrożenie powodzią (982/984 cm wysokość słupa wody)

1998•23 grudnia zmiana nazwy „Eternit” na „Dachy Szczucińskie” spółka z o.o. •powstanie samozwańczego społecznego komitetu obrony przed przywożeniem odpadów azbestowych na hałdę obok zakładu

1999•nowy zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa, którego jednostkami są gminy, powiaty i województwa, Szczucin wchodzi w skład woj. małopolskiego • przekształcenie placówki szkolnej  w sześcioletnią Szkołę Podstawową w Szczucinie •powstaje Gimnazjum im. Bohaterów Września w Szczucinie (istniało do 2016 r.)•początek likwidacji zakładu „Dachy Szczucińskie”

2000•3 kwietnia zamknięto linię kolejową relacji Tarnów- Szczucin

XXI wiek

2002•zmiana nazwy szkoły w związku z reformą oświaty na Zespól Szkół Ponadgimnazjalnych

2004• początek działalności Zielonego Portu

2009•01 stycznia Szczucin otrzymuje status miasta jako 59 miasto w Małopolsce •początek budowy kaplicy pogrzebowej  na terenie cmentarza parafialnego za proboszczowania ks. Zygmunta Warzechy

2010•Słupiec i okolice pod wodą (921 cm wysokość słupa wody)

2011•przebudowa płyty rynku w Szczucinie

2012 •początek realizacji projektu „Demontaż i bezpieczne składowanie wyrobów       zawierających azbest z obszaru województwa małopolskiego”

2013•1 września  przekształcenie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych (ZSP)   w Powiatowe Centrum Edukacji i Kompetencji Zawodowych (PCEiKZ) •utworzenie Ośrodka Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego

2015•utworzenie Zespołu Szkół w Szczucinie z sześcioletniej Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum

2016•28 kwietnia poświęcenie i otwarcie zmodernizowanych warsztatów szkolnych przy PCEiKZ

2017•Zespół Szkół stał się ośmioletnią Szkołą Podstawową w Szczucinie

2021•28 lipca rozpoczęcie budowy budynku siedziby SCKiB w Szczucinie

2023•24 marca miało miejsce uroczyste otwarcie nowej siedziby Samorządowego Centrum Kultury i Bibliotek w Szczucinie •24 czerwca jubileusz 75-lecia Wisły Szczucin

2022 •10 października rozpoczęto budowę nowego przedszkola w Szczucinie

2024 •09 lutego Ogólnopolski Strajk Rolników •14 października miało miejsce otwarcie nowego budynku Przedszkola Publicznego w Szczucinie.

                                                                                                           Marek Jachym