Jakie są przyczyny uzależnień behawioralnych?
Co jest powodem tej nowej „fali uzależnień”? Zachowania kompulsywne (nałogowe), podobnie jak w przypadku zażywania substancji psychoaktywnych, są efektem interakcji różnorodnych czynników, wśród których należy wymienić czynniki biologiczne, społeczne i psychologiczne.
Uwarunkowania społeczno-psychologiczne
Do rozwoju uzależnień behawioralnych niewątpliwie przyczyniają się zmiany cywilizacyjne, wzrastające tempo życia i konsumpcyjne podejście do życia, coraz bardziej powszechny stres i towarzyszące mu negatywne emocje.
Za istotne czynniki społeczne, sprzyjające rozwojowi zachowań kompulsywnych, uznaje się określone postawy konsumpcyjne i wyznawanie wartości materialistycznych. Należy także zwrócić uwagę, że zachodzące zmiany cywilizacyjne wymuszają konieczność dostosowania się do nich, co zwiększa poczucie zagubienia jednostki, wywołuje stres i negatywne emocje. Z kolei doświadczanie stresu i przeżywane emocje mogą jednych skłaniać do ucieczki w alkohol, narkotyki, innych – w pracę, internet, zakupy czy hazard. W rozwoju uzależnień od czynności istotną rolę odgrywają także uwarunkowania rodzinne. Szczególnie ważne wydaje się modelowanie społeczne. Młodzi ludzie uczą się pewnych zachowań, obserwując je we własnej rodzinie, zwłaszcza jeśli te zachowania są nagradzane. Oznacza to, że prawdopodobieństwo pojawienia się u jednostki kompulsywnych zachowań jest większe, jeśli takie zachowania wystąpiły w jej środowisku rodzinnym. Do rozwoju uzależnień mogą przyczynić się również takie czynniki, jak struktura rodziny, panująca w niej atmosfera wychowawcza, stosowane metody wychowawcze czy preferowany przez rodziców system wartości.
Uzależnienia behawioralne charakteryzują się następującymi cechami:
1. silna potrzeba powtarzalnego wykonywania określonych czynności,
2. niemożność zrezygnowania z podjęcia danej czynności,
3. pojawienie się objawów typowych dla syndromu odstawienia, w sytuacjach, gdy wykonywanie danej czynności nie może zostać zrealizowane,
4. rezygnacja z innych źródeł sprawiających satysfakcję (np. udziału w życiu towarzyskim, rodzinnym),
5. wzrastająca tolerancja na doznawanie przyjemności,
6. intensywność wykonywania określonej, zaburzonej czynności wzrasta z czasem,
7. ogólny nastrój i samopoczucie zależy od możliwości wykonywania danej czynności,
8. uciążliwe nawroty w przypadku prób zaprzestania wykonywania danej czynności.
Rodzice i dzieci nie pozostają bezradni wobec tych współczesnych zagrożeń. Obecnie dostępna jest popularnonaukowa i specjalistyczna wiedza, jak takim problemom zapobiegać oraz jak radzić sobie z nimi na poszczególnych etapach rozwoju opisywanych trudności. Niemożność samodzielnego rozwiązania problemu w obrębie rodziny, może być wskazaniem do konsultacji z psychologiem/psychoterapeutą mającym wiedzę i doświadczenie w zakresie uzależnień behawioralnych.